Ridders in de Bijlmer

Jubileumboek in de vorm van een wandeling door de geschiedenis van Amsterdam Zuidoost. Bedoeld om bewoners en kandidaat-bewoners binding te geven met een gebied waarvan wordt gedacht dat het pas sinds de jaren zeventig bestaat. Naar Floris V ging hier al op valkenjacht om op reigers te jagen, want 'het smout van de scire reiger is heerlick'. Het boek was de kroon op de investering van 1,5 miljard in de Bijlmer.

Wat weten bewoners en mensen die zich oriënteren op een woning in de Bijlmer eigenlijk van de geschiedenis van dit gebied af? Het boek 'Ridders in de Bijlmer' neemt je mee op een wandeling door die geschiedenis. Die begon helemaal niet pas in het midden van de vorige eeuw, zoals bijna iedereen die er woont lijkt te denken, maar gaat terug tot voor de 10e eeuw. Hier zwoegden in een vorig leven de eerste kolonisten op het deinende veen terwijl ze probeerden om het kletsnatte gebied tenminste nog een béétje droog te krijgen.

Toen dat in de 10e eeuw enigszins gelukt was, kwamen de eerste boeren die er met wisselend succes een moeizaam bestaan probeerden op te bouwen. En hop, daar verschenen vanaf de 11e eeuw de ridders op het toneel die in het Reigersbos op valkenjacht gingen op... reigers dus. Vonden ze héérlijk, die ridders. Met name het "smout van de scire reiger" (het vet van de blauwe reiger). En als ze niet achter reigers aan zaten, vochten ze gedurende de 11e en 12e eeuw onderling oorlogen uit om het strategisch gelegen gebied dat als een buffer lag tussen dat van de bisschop van Utrecht en de graven van Holland. Keer op keer werden de Heren van Amstel door hun heer, de bisschop van Utrecht aan hun voeten achter een paard naar Utrecht gesleept omdat ze zich weer eens eigenzinnig hadden opgesteld en gebied van de bisschop probeerden in te pikken. Vondel baseerde er zijn Gijsbrecht van Amstel op.

‘DuynsteePolak heeft zich snel ingeleefd in het onderwerp. Ze hebben een team gesmeed en ‘Ridders in de Bijlmer’ heeft lokaal en landelijk mooie publiciteit gekregen.’ Emile Jaensch, Dagelijks Bestuurder Stadsdeel Amsterdam Zuidoost

De Bijlmer in de 17e, 18e en 19e eeuw

Ridders in de Bijlmer vertelt het verhaal van Zuidoost en wat er aan voorafging vanuit een ruimtelijk perspectief. De auteur voert de lezer op de trekschuit mee langs 17e en 18e eeuwse buitenplaatsen van gefortuneerde Amsterdammers die hier tegen elkaar opbouwden: lusthoven met Italiaanse, Franse en Engelse tuinen die geen einde leken te kennen. Van dat verleden is bijna niets meer over. Het gebied bleek te nat en de gefortuneerde Amsterdammers zochten het wat hoger en dus verderop: aan de Vecht. Iets verder met de trekschuit. De buitenhuizen werden een voor een afgebroken. Toen in de 19e eeuw het water beter onder controle kon worden gehouden, streken er opnieuw boeren neer, maar lekker boeren werd het daar nooit. Uiteindelijk werd een handvol boerenfamilies in de jaren zestig van de vorige eeuw door de gemeente uitgekocht. Zo is Cor van Zadelhoff zijn carrière begonnen. Dat prachtige verhaal staat ook in het boek. Met de komst van de Bijlmer verdween de geschiedenis onder een metersdikke laag bouwzand waarop de grootste wijk zou verrijzen die Nederland ooit vanaf de tekentafel gebouwd zag worden. De auteur gunt ons een kijkje in de spelonken van muffige, donkere forten die samen de stelling van Amsterdam vormden en maakt ons deelgenoot van de stedenbouwkundige discussies die bij de bouw, sloop en vernieuwing van de Bijlmer een rol hebben gespeeld.

De Bijlmer in de 20e eeuw

De geschiedenis van de 20e eeuw wordt gelardeerd met een aantal persoonlijke verhalen van mensen die de overgang van het eenvoudige landleven naar de moderne tijd nog aan den lijve hebben ondervonden. Waaronder Cor van Zadelhoff, die met het opkopen van boerderijen zijn carrière begon. En verhalen van mensen die de beginperiode van de Bijlmer nog hebben meegemaakt, toen het bouwzand door de lucht dwarrelde op het ritmische gestamp van dansende heimachines.

Tot ridder geslagen

Ridders in de Bijlmer vertelt het verhaal van Zuidoost en wat er aan voorafging vanuit een ruimtelijk perspectief. Uiteraard verhaalt het boek over de planvorming en aanleg van de Bijlmer. We lezen waarom deze metafoor van de maakbaarheid mislukte en hoe de Bijlmer vanaf midden jaren negentig uit de as herrees. En hoe fier en anders dit bijzondere stadsdeel er nu ook bij staat, met een enorme variëteit aan ruimte en woonvormen, de beeldvorming is nog altijd die van een moeilijke wijk. Dat niets minder waar is, laat dit boek op een prachtige manier zien. En dat het er zoveel beter voor staat komt ook omdat zoveel bewoners zich inspannen  en zich bekommeren om anderen. Daarom hebben we bij de presentatie van het boek een paar van die iconen uit de Bijlmer uitgenodigd en die werden daar door dagelijks bestuurder Emile Jaensch tot ridder van de Bijlmer geslagen. Dat is nu een traditie geworden.